Zwana inaczej kataraktą, zaćma to jedna z najczęstszych przyczyn ślepoty wśród Polaków. Jest chorobą coraz bardziej powszechną, dość nieprzewidywalną i zagrażającą widzeniu pacjenta. Czym właściwie jest, skąd się bierze i jak ją rozpoznać? 

Oko ludzkie to szalenie złożony i bardzo precyzyjny organ. Składa się z wielu elementów, a każdy ma swoją funkcję. Wiele z nich jest absolutnie niezbędne do poprawnego widzenia. Tak jest w przypadku soczewki oka. Jest ona jedną z najważniejszych części gałki ocznej, ze względu na swoją zdolność załamywania światła. To dzięki temu widzimy. Dodatkowo soczewka ma zdolność akomodacji, czyli zmiany kształtu, zależnie od tego, czy patrzymy na przedmioty znajdujące się blisko, czy też daleko. W ten sposób zachowujemy ostrość widzenia, niezależnie od tego, gdzie patrzymy.

Soczewka może jednak stracić swoją przejrzystość, stać się mętna i nieprzezroczysta. Właśnie to oznacza zaćma. Choroba ta polega na utraceniu przejrzystości soczewki, przez co pacjent stopniowo traci wzrok. Zaćma występuje najczęściej u osób po 50 roku życia, nie jest to jednak niezmienna zasada. Katarakta może być wrodzona lub nabyta.

Przyczyny powstawania zaćmy nie są do końca pewne. Zasadniczo jest ona chorobą związaną z wiekiem. Procesy starzenia się organizmu oznaczają zmiany w metabolizmie człowieka, a to może zaważyć na stanie soczewki oka. To właśnie zmiany w metabolizmie spowodować mogą zaćmę.

Nie jest to jednak jedyna możliwość. Jak zostało wspomniane, zaćma nie dotyka jedynie osób starszych. U osób młodych również zdarza się mętnienie soczewki. Często jest ono powikłaniem na przykład cukrzycy, bądź bardzo zaawansowanej krótkowzroczności.

Nie bez znaczenia są również uwarunkowania genetyczne. Choć zdarza się to bardzo rzadko, nie jest wykluczona zaćma wrodzona, występująca już u noworodków, bądź niemowląt. Przyczynić się do tego mogą między innymi choroby przechodzone przez matkę w czasie ciąży, zwłaszcza zakażenia wirusowe, jak grypa, czy żółtaczka.

Zaćma nie jest łatwa do samodzielnego rozpoznania. Często nie daje wyraźnych objawów, szczególnie na początku. Zwłaszcza u osób, u których już występuje krótkowzroczność, może się wydawać po prostu, że wada pogłębia się i noszone do tej pory okulary są zbyt słabe. 

Samo pogarszanie się widzenia może być objawem wielu chorób oczu, bądź wad wzroku, nie ma się więc co sugerować jedynie tym symptomem. Dużo bardziej charakterystycznym objawem jest przymglone widzenie. Jeśli dodatkowo oślepia cię nawet niezbyt jasne światło, kolory wydają się bledsze, kontury przedmiotów rozmazane, koniecznie udaj się do okulisty. Innymi objawami, na które należy zwrócić uwagę są problemy z oceną odległości i poruszaniem się i szybkie męczenie się oczu.

Ostatecznie jednak tylko lekarz okulista może zdiagnozować zaćmę.

Jak wygląda diagnozowanie zaćmy? Na ogół nie są konieczne specjalistyczne, skomplikowane badania. Lekarz jest w stanie ocenić, czy soczewka pacjenta mętnieje na podstawie badania oka w lampie szczelinowej. Konieczne jest jedynie rozszerzenie źrenic za pomocą kropli do oczu. Lekarz przeprowadzi też dokładny wywiad. Jest to konieczne, by poznać objawy zaćmy, ale też dowiedzieć się, czy istnieją inne potencjalne przyczyny wystąpienia zaćmy - na przykład wspomniana wcześniej cukrzyca.  W przypadku zaawansowanej zaćmy, gdy zbadanie dna oka nie jest już możliwe ze względu na stopień zmętnienia soczewki, okulista może zdecydować też o przeprowadzeniu badania ultrasonograficznego, by ustalić, czy u pacjenta występują też inne choroby oczu.