Rozwój układu wzrokowego u człowieka trwa przez kilka pierwszych lat życia. W tym czasie narządy wzroku dojrzewają i wykształcają reakcje na to, co widzimy. Dzięki temu, że mózg synchronizuje obraz przesłany mu z obu oczu, możemy między innymi widzieć trójwymiarowo. Ta zdolność może jednak zostać zaburzona, jeśli u dziecka rozwinie się choroba zezowa, czyli inaczej „uciekające oko”. Obraz jest wówczas zaburzony, a mózg blokując nieprawidłowości może doprowadzić do częściowego niedowidzenia. Zez to groźne schorzenie, ale jeśli zostaną podjęte odpowiednie kroki, można go wyleczyć.
Na czym polega zez?
W przypadku zeza zaburzona jest praca mięśni oczu. Już sama nazwa „uciekające oko” wskazuje na istotę tej choroby. Nasz narząd wzroku jest całością składającą się z dwóch oddzielnych oczu, żeby jednak działały one bez zarzutu, muszą być w pełni zsynchronizowane. Jeśli z jakiegoś powodu jedno oko cierpi na określone zaburzenia mięśni, cały zmysł wzroku jest zagrożony.
Zeza rozpoznać można po tym, że oczy nie są ustawione równolegle, jedno z oczu „wędruje” niezależnie. Istnieje kilka rodzajów zeza. Oczy mogą być rozstawione na zewnątrz, mówimy wtedy o zezie rozbieżnym; mogą też zbiegać się w kierunku nosa, wówczas będzie to zez zbieżny. Istnieje również zez pionowy, w którym oko ustawione jest w górę lub w dół, a także zez skośny. Ponadto choroba zezowa może dotknąć tylko jedno oko, albo oba. Mówimy wtedy o zezie jednostronnym lub naprzemiennym.
Diagnozowanie zeza
Nie wystarczy zauważyć, że oczy są ustawione nierównolegle, aby stwierdzić zeza i konieczność leczenia. W korekcji zeza wykorzystuje się różne metody, konieczna jest więc najpierw kompleksowa konsultacja z lekarzem okulistą, który dokładnie przebada wzrok i postawi odpowiednią diagnozę.
Ocenia się, że u około połowy ludzi występuje zez ukryty, zez jawny natomiast u około 5%. Zez ukryty polega na zaburzeniu w równowadze mięśni oczu. Nie jest to stałe odchylenie jednej z gałek ocznych, a raczej różnica w sile mięśni jednego z oczu. Pewna grupa mięśni może być silniejsza od innych. W tej sytuacji zez będzie widoczny tylko w sytuacjach, jak stres, lub przemęczenie, lub, gdy wyłącza się widzenie obuoczne. Aby sprawdzić występowanie zeza ukrytego wystarczy zasłonić na chwilę jedno oko, a następnie odsłonić je. W przypadku ukrytej choroby zezowej zasłonięte oko będzie mieć tendencję do „uciekania” - ruch może być skierowany na zewnątrz, do wewnątrz, w górę lub w dół. W momencie odsłonięcia oka, wróci ono szybko do naturalnej pozycji.
Leczenie zeza
Korekcji zeza można dokonać na kilka różnych sposobów. Najważniejsze jest jednak, by nie odkładać tego w czasie, zwłaszcza u dzieci. Wcześniej zdiagnozowana choroba zezowa i szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia daje większą gwarancję powodzenia.
Istnieje wiele możliwości poprawy wzroku u dzieci z chorobą zezową. Ponieważ jest ona związana z brakiem równowagi w gałkach ocznych, jedną z metod jest zasłanianie oka zdrowego, by pobudzić oko zezujące do intensywniejszej pracy. To pozwala uniknąć rozwinięcia się tak zwanego leniwego oka. Inne metody obejmują specjalne krople do oczu, odpowiednie okulary lub soczewki, czy specjalne ćwiczenia mięśni oczu. Zeza można leczyć również operacyjnie. Zabieg trwa mniej niż godzinę i wykonywany jest pod znieczuleniem ogólnym. Polega na korekcji mięśni gałkoruchowych. Określone mięśnie muszą zostać wzmocnione lub osłabione, by przywrócić równowagę w obu narządach wzroku. Bezpośrednio po operacji pacjent powinien zostać w szpitalu przez kilka dni, a pełna rekonwalescencja trwa zazwyczaj około 6 tygodni.
