Astygmatyzm to bardzo powszechna wada wzroku, a astygmatyzm rogówkowy to jego najpopularniejsza odmiana. Ocenia się, że około 98% przypadków astygmatyzmu w ogóle spowodowane jest właśnie zmianami w rogówce. Choć większość ludzi rodzi się z astygmatyzmem, w czasie pierwszych lat życia u większości osób jest on naturalnie niwelowany. Niejednokrotnie pozostaje lekkie odkształcenie rogówki - niewielki astygmatyzm, poniżej 0,5 dioptrii, który określa się mianem astygmatyzmu fizjologicznego. Nie wymaga on leczenia, jako, że nie zaburza widzenia na tyle, by miało to pacjentowi w jakikolwiek sposób przeszkadzać w życiu codziennym. W przypadku astygmatyzmu powyżej 0,5 dioptrii wymagane są szkła korekcyjne - okulary, bądź soczewki kontaktowe. Na czym właściwie polega astygmatyzm rogówkowy, jak się objawia i jak jest diagnozowany?
Astygmatyzm rogówkowy - co to jest?
Astygmatyzm rogówkowy polega na odkształceniu rogówki. Rogówka to przednia część gałki ocznej, znajdująca się przed soczewką. Ma ona średnicę około 11mm i grubość około 0,5mm. Składa się z kilku warstw. Jej zadaniem jest ochrona soczewki przed szkodliwymi substancjami z zewnątrz, jak kurz, czy pył, ale także skupianie promieni świetlnych na siatkówce oka, gdzie tworzony jest obraz. Jej kształt przypomina fragment kuli, rogówka jest zaokrąglona. W przypadku astygmatyzmu rogówkowego staje się ona odkształcona, wydłużona, powszechnie mówi się, że jej kształt zaczyna przypominać piłkę do rugby. Powoduje to nieprawidłowe załamywanie się światła, a w konsekwencji nieodpowiednie jego skupianie na siatkówce i zniekształcenie obrazu.
Astygmatyzm rogówkowy - przyczyny i objawy
Nie do końca znane są przyczyny astygmatyzmu. Wielokrotnie jego powstanie wiąże się z wieloma czynnikami, niełatwo jest więc określić dokładnie jaki jest powód powstania tej wady wzroku. Przyjmuje się, że astygmatyzm najczęściej bywa dziedziczony. Jego występowanie może być jednak związane też ze zwyrodnieniami, bądź urazami mechanicznymi rogówki, jak na przykład rany, blizny, czy inne uszkodzenia.
Większość objawów astygmatyzmu przypomina objawy innych wad, czy schorzeń wzroku. Częste pieczenie i łzawienie oczu, potrzeba ich mrużenia, czy pocierania, rozmazany obraz w polu widzenia, uczucie „mgły na oczach”, szybkie męczenie się oczu, czy nawracające zapalenie spojówek. To wszystko symptomy, na które należy koniecznie zwracać uwagę, niekoniecznie jednak muszą oznaczać astygmatyzm. Bardziej charakterystyczne objawy obejmują widzenie linii prostych jako krzywe, trudność w orientacji przestrzennej (nieostre kontury), mylenie liter, czy rozmazane linie w momencie patrzenia na linie poziome i pionowe jednocześnie, na przykład na kształt kraty.
Astygmatyzm rogówkowy - diagnoza i leczenie
Zdiagnozowanie astygmatyzmu rogówkowego bywa niełatwe, ze względu na fakt, że często występuje on równocześnie z krótkowzrocznością bądź nadwzrocznością. Konsultacja u lekarza okulisty może jednak pomóc zdiagnozować astygmatyzm. Lekarz przeprowadzi serię testów, które pozwolą określić, czy pacjent cierpi na astygmatyzm i jeśli tak - w jakim stopniu.
Jednym z pierwszych testów, który można przeprowadzić nawet samodzielnie w domu jest badanie z pomocą krążka Placido. Jest to arkusz z narysowanymi białymi i czarnymi okręgami, przypominający nieco tarczę do strzelania. U astygmatyków okręgi na krążku Placido będą widziane jako nieregularne lub odkształcone. Nie jest to jednak jedyna metoda. Okuliści mogą zbadać stopień astygmatyzmu również za pomocą oftalmometru. Najdokładniejszą zaś metodą jest wideokeratografia komputerowa. W jej wyniku tworzona jest mapa rogówki i jej przekrój, co pozwala na dokładne określenie stopnia zaawansowania wady.
Leczyć astygmatyzm można za pomocą szkieł korekcyjnych bądź zabiegu laserowego. Zabieg laserowy leczenia astygmatyzmu przeprowadza się raczej u osób powyżej 20 roku życia. Tradycyjnie astygmatyzm leczono głównie za pomocą okularów ze szkłami cylindrycznymi. Obecnie dostępne są również toryczne soczewki kontaktowe, zapewniające większy komfort pacjentom.
