Zaćma jest dziś bardzo często występującym schorzeniem na całym świecie. Wg szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choruje na nią kilkadziesiąt milionów mieszkańców naszej planety. Jakie są jej przyczyny i czy w ogóle możemy próbować jakoś zapobiec tej chorobie?
Mały narząd, od którego tak wiele zależy
Główną przyczyną zaćmy, zwanej również kataraktą, jest mętnienie soczewki oka (lub jej torebki), w efekcie czego widziany obraz staje się niewyraźny. Najczęściej dzieje się tak na skutek niekorzystnych zmian metabolicznych związanych ze starzeniem się ludzkiego organizmu; mówimy wtedy o zaćmie starczej. Dotychczas przezroczysta soczewka stopniowo traci swoją przejrzystość, nabierając przy tym charakterystycznego, „perłowatego” wyglądu. Upośledzona zostaje jej funkcja prawidłowego ogniskowania światła i przekazywania go na siatkówkę oka, co bardzo szybko odbija się na ostrości widzenia. Nieleczona, zaćma może doprowadzić nawet do utraty wzroku.
Jakie są przyczyny zaćmy?
Choć choroba ta rzeczywiście wydaje się pojawiać najczęściej właśnie u ludzi starszych, nie należy zapominać, że może również wystąpić u osób znacznie młodszych, a nawet u małych dzieci. W takim wypadku, jeśli nie jest to zaawansowany wiek - co właściwie sprawia, że soczewka traci swoje cechy i zaczyna stopniowo mętnieć?
Tak naprawdę nie ma jednej dobrej odpowiedzi na to pytanie. Termin „zaćma” to szersze pojęcie, w którego zakres wchodzi kilka podtypów tej choroby, a każdy z nich będzie wiązał się z nieco innymi przyczynami (i nieco innymi objawami klinicznymi). Schorzenie może np. być wrodzone – wówczas soczewka zaćmiona jest już od momentu urodzenia, efektem czego źrenica oka noworodka wydaje się biała. Swój udział w rozwoju takiej postaci katarakty mogą mieć choroby atakujące organizm matki w okresie ciąży; zwykle jednak są to czynniki genetyczne. W typach nabytych zmętnienie mogą powodować np. stany zapalne oka, szczególnie jego błony naczyniowej. Zdarza się, że katarakta pojawia się w przebiegu cukrzycy i kilku innych przewlekłych schorzeń, np. chorób tarczycy. Do patologicznych zmian w soczewce może też dojść na skutek przyjmowania niektórych leków, np. sterydów (mówimy wtedy o zaćmie polekowej). Co ciekawe, schorzenie może również powstać w wyniku urazów głowy i twarzoczaszki, nawet tych odniesionych wiele lat wstecz!
Czy można przeciwdziałać?
Niestety, wystąpieniu zaćmy zapobiec się nie da. Można jedynie chronić się przed niektórymi czynnikami jej sprzyjającymi – np. starać się unikać urazów, a także kontaktu oczu z różnego rodzaju środkami chemicznymi, dbać o odpowiednią higienę. Warto jednak pamiętać, że chorobę tę z powodzeniem leczy się chirurgicznie. Zabieg jest stosunkowo nieskomplikowany, krótki i bezpieczny, a osoby, które mu się poddały, chwalą jego skuteczność i poprawę komfortu życia, jaką zapewnia. Dlatego też usłyszenie diagnozy „zaćma” wcale nie musi być dla pacjentów wyrokiem.
